Fès

Voor wie eens een heel ándere citybreak wil dan de bekende bestemmingen zoals Barcelona, Valencia, Rome en andere mediterrane steden, is het Marokkaanse Fès een openbaring. Fès is een van de vier oude Koningssteden in Marokko, samen met Marrakech, Meknes en Rabat. Reisredacteur Jos Caubo ging voor Navenant op pad en dompelde zich onder in een totaal andere wereld, vol met Arabische invloeden.
Tekst en foto’s: Jos Caubo

Met vragende ogen en licht geïrriteerd kijken we restauranteigenaar Mohammed aan als hij met twee wijnglazen en twee flesjes Coca Cola uit de keuken komt lopen en deze bij ons op tafel zet. We hadden hem tevoren nog wel speciaal gevraagd of hij ook wijn had, want dat is in de meeste restaurants namelijk niet het geval. Met een glimlach en een voorzichtige knipoog kijkt hij ons aan. ‘Coca Cola ‘special’ pour vous’ zegt hij, en opeens hebben we het door. Voor zijn overige klanten lijkt het zo inderdaad gewoon cola, maar in de open flesjes zit donkerrode wijn, en zo houdt hij in deze islamitische omgeving iedereen te vriend. Het is Marokkaanse wijn trouwens, geen echte hoogvlieger weliswaar maar prima te drinken wanneer je toch graag een glas wijn bij de maaltijd hebt!

Verdwalen in de medina
We zijn amper een halve dag geleden in Fès aangekomen, en wat lijkt Nederland na die paar uurtjes al ver weg! Direct na onze check-in in het uiterst sfeervolle en charmante boetiekhotel Riad Amor (een riad is een klein Marokkaans stadspaleis met binnentuin) zijn we op verkenning gegaan in de beroemde medina van de stad. Een medina is het oudste gedeelte van Noord-Afrikaanse steden en als je in Fès drie keer een hoekje om bent gelopen ben je je oriëntatie snel kwijt. Dit immense doolhof telt namelijk wel 9.000 (!) straatjes en steegjes telt, vaak amper een meter breed! Het is onmogelijk om hier met een auto te komen, en alle vervoer van en naar de enorme aantallen winkeltjes, restaurants, etcetera gebeurt daarom te voet met handkarren, ezels of met brommers met een smal laadbakje er aan vast. Je moet niet bang zijn om te verdwalen en gewoon lekker onbekommerd rondslenteren. Omdat de medina wordt doorsneden door twee lange en wat bredere straten, Talaa Seghira en Talaa Kebira, kom je via een van deze straten uiteindelijk altijd wel weer op een bekend punt uit, maar soms kan het even duren!

Pantoffels en vachten
Wie in de medina ronddwaalt, duizelt het van de grote aantallen winkeltjes en stalletjes. Je ziet er de prachtigste uitstallingen met bontgekleurde stoffen, lederwaren en Marokkaanse pantoffels, maar ook met specerijen, aardewerk, koperen lampen en noem maar op. En dat afgewisseld met kappers, tandartsen, slagers en allerlei andere nering! Bij de eerste slager waar we ingewanden van een geit en bebloede schapenkoppen met de ogen er nog in op de toonbank zien liggen, schrikken we nog een beetje, maar we raken er al snel aan gewend dat de mensen hier nu eenmaal niet bij Albert Heijn hun boodschappen doen. In een ouderwets kapperszaakje laat ik voor 15 dirham (ongeveer 1,50 euro) mijn stoppelbaard van drie dagen vakkundig scheren. Vergelijk dat eens met de trendy barbiers die in Nederland zo in zijn en waar een scheerbeurt als gauw 20 euro kost. Na even zoeken vinden we midden in de medina de grote leerlooierij, volgens sommige reisgidsen zelfs de grootste van Afrika. Overal lopen jongens rond die ons tegen betaling willen meenemen naar de dakterrassen van omliggende winkels om de looierij van bovenaf te kunnen zien, maar wij willen het van dichtbij bekijken. Met open mond lopen we tussen betonnen bakken en kuipen door waarin mannen met lieslaarzen, maar soms ook gewoon in sportbroekje en slippers, honderden vachten van vooral schapen en geiten schoonmaken en in de tientallen bakken met bontgekleurde vloeistoffen kleuren. Na behandeling worden de huiden op de balkons van omliggende lederwinkels te drogen gehangen. Het ziet er aan de ene kant indrukwekkend uit, maar tegelijk is het best confronterend om te zien dat mensen in zo’n vieze omgeving moeten werken.

Ieder zijn geloof
De volgende ochtend genieten we opnieuw van een fantastisch ontbijt in Riad Amor, waarbij de tafel wordt vol gezet met wel twintig schaaltjes en bordjes met daarop warme Marokkaanse pannenkoekjes, noten, gedroogde rozijnen, abrikozen, een heerlijk omeletje, yoghurt, croissants (de Fransen hebben in de tijd dat Marokko nog een kolonie was de nodige erfenissen achter gelaten), stokbrood: het is te veel om op te noemen en zeker ook te veel om op te eten. Maar het stevige ontbijt komt goed van pas, want we zijn van plan vandaag een flinke wandeling te gaan maken door de oude Joodse wijk van Fès, die grenst aan het imposante koninklijk paleis. Vanuit de beroemde ‘blauwe poort’ die de voordeur van de medina wordt genoemd, de Bab Bou Jeloud, nemen we eerst een pétit taxi naar het paleis. Voor de rit van zo’n drie kilometer betalen we omgerekend nog geen twee euro, waarbij we vervoerd worden in een stokoude Dacia met meer dan 700.000 kilometer op de teller en waarvan er in het centrum van Fès honderden rondrijden, allemaal in een opvallende rode kleur. In de Joodse wijk bezoeken we de werkelijk prachtig gerestaureerde synagoge Ibn Danan, die dateert uit de 17^e eeuw. Het is een merkwaardige gewaarwording dat in een toch overwegend Islamitische omgeving het jodendom zich zo heeft kunnen ontwikkelen dat er een complete Joodse wijk is ontstaan. Vanaf het dak van de synagoge heb je een schitterend uitzicht over het nabijgelegen Joodse kerkhof, met de kenmerkende bovengrondse witte graven. We worden er stil van.

De terugweg naar Riad Amor in de medina doen we lopend, waardoor we in de gezellige straten rondom het koninklijke paleis langs echt honderden straatverkopers komen. Sommigen van hen hebben niet meer te koop dan een armzalige handvol courgettes en aubergines, uitgespreid op een kleedje op de straat. Overal worden we aangesproken om iets te kopen, want Europeanen zijn hier helaas synoniem voor veel geld.

Uitstapje
’s Avonds smullen we in de riad van huisgemaakte kip uit de tajine, de traditionele aardewerken stoofpot die in Marokko bijna overal wordt gebruikt. Ook nu weer valt ons op dat veel gerechten een wat zoetige ondertoon hebben, doordat de Marokkaanse keuken veel gebruik maakt van gedroogde vruchten en honing. Wel vaak in combinatie met specerijen zoals bijvoorbeeld Ras el Hanut, een mengsel met soms wel 50 ingrediënten, waardoor er een mooie balans ontstaat tussen kruidig en zoet.

Omdat het niet meer dan 60 km van Fès is, gaan we ook met de trein naar Meknes, een van de andere koningssteden. Ook hier vind je een medina, maar deze is veel compacter. Het koninklijk paleis daarentegen is werkelijk gigantisch. De paleismuren strekken zich uit over vele honderden meters, met overal militairen die de wacht houden. Alles is helaas hermetisch gesloten, maar ook de buitenkant is erg indrukwekkend. Tijdens ons bezoek aan de stad regent het, en het komt misschien daardoor dat Meknes toch wat minder fotogeniek lijkt dan Fès. Op de terugreis valt eens te meer op dat Marokko in veel opzichten nog een arm land is, als de armoedige huisjes langs de spoorlijn aan het oog voorbij ziet schieten. Terug in de medina van Fès bezoeken we op onze laatste dag de koranschool Medersa Bou Inania, waar je op de binnenplaats overweldigd wordt door de gedetailleerde mozaïeken en het ragfijne houtsnijwerk. Een lust voor het oog.

Met een hoofd vol indrukken stappen we de volgende dag in het vliegtuig dat ons naar het winterse Nederland terugbrengt. Fès is een absolute aanrader voor wie een écht originele citybreak wil boeken!

Praktische tips:
Transport
Het handigste is om met Ryanair vanaf Eindhoven of Düsseldorf Weeze te vliegen. Dit is meerdere keren mogelijk per week en de reistijd is ongeveer 3, 5 uur.

Verblijf
Wij verbleven in het ****Riad Amor, een heerlijk boetiekhotel met prachtige kamers. Wij betaalden voor de kamer Sheherazade, inclusief riant ontbijt, 80 euro voor twee personen. http://www.riadamor.com/en

Eten en drinken
Echt te veel om op te noemen. Wij aten onder meer bij The Ruined Garden (wat toeristisch maar prima keuken) en restaurant Nur (eten goed maar naar onze mening echt te duur). De keuken van Riad Amor is voortreffelijk en niet duur.

Als je van thee houdt, is dat meegenomen, want alcohol is maar beperkt verkrijgbaar.